การเชื่อมโยงการจัดการศึกษากับเด็กนักเรียนท้องถิ่นเป็นแนวทางการจัดการศึกษาที่ฮาร์วาร์ดให้ความสำคัญมาโดยตลอด โดยในที่นี้ฮาร์วาร์ดได้คิดริเริ่มสร้างสรรค์กิจกรรมหลากหลายรูปแบบร่วมกับโรงเรียนท้องถิ่นเพื่อสนองตอบความต้องการทางด้านการศึกษาเรียนรู้ให้กับเด็กนักเรียนท้องถิ่นตามวิสัยทัศน์ของผู้บริหารมหาวิทยาลัยที่ไม่ต้องการให้ฮาร์วาร์ดเป็นขุมทรัพย์การเรียนรู้เฉพาะนักศึกษาของมหาวิทยาลัยเองเท่านั้น แต่ต้องการเปิดโอกาสให้สังคมชุมชนท้องถิ่นมีส่วนร่วมเข้ามาใช้ประโยชน์จากทรัพยากรของมหาวิทยาลัยด้วย
ตัวอย่างกิจกรรมความร่วมมือระหว่างฮาร์วาร์ดกับโรงเรียนรัฐบาลบอสตัน (Boston Public Schools) ที่เรียกว่า WorldWide Telescope Ambassadors Program (WWTA)ซึ่งเป็นทีมนักดาราศาสตร์และนักการศึกษาของฮาร์วาร์ดกิจกรรมดังกล่าวนี้เป็นกิจกรรมบุกเบิกที่เปิดโอกาสให้เด็กนักเรียนท้องถิ่นได้สัมผัสเรียนรู้เกี่ยวกับดาวเคราะห์และจักรวาล อันเป็นกิจกรรมสำคัญที่ช่วยกระตุ้นความสนใจทางด้านวิทยาศาสตร์ให้แก่เด็กนักเรียนท้องถิ่น นอกจากเด็กนักเรียนท้องถิ่นที่เข้าร่วมจะได้ศึกษาเรียนรู้เกี่ยวกับระบบจักรวาลและดาวเคราะห์แล้ว ยังได้รับความสนุกสนานเพลิดเพลิน และตื่นเต้นที่ได้ค้นพบสิ่งใหม่สร้างความประทับใจให้แก่เด็กนักเรียนท้องถิ่นที่เข้าร่วมเป็นอย่างมาก1
การศึกษาเรียนรู้เกี่ยวกับระบบจักรวาลและดาวเคราะห์ดังกล่าวนี้นับว่ามีส่วนสำคัญต่อการส่งเสริมการศึกษาเรียนรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ เป็นการสนองความอยากรู้ และทำให้บรรยากาศการเรียนรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์มีความน่าสนใจ ไม่น่าเบื่อหน่ายสำหรับเด็กนักเรียนท้องถิ่น เป็นประสบการณ์การเรียนรู้ที่ยากจะหาได้จากในชั้นเรียน
ผมคิดว่า มหาวิทยาลัยสามารถนำหลักคิดและแนวทางดังกล่าวนี้มาปรับประยุกต์ใช้ให้เหมาะกับการจัดการศึกษาของตนเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งการออกแบบการจัดการศึกษาให้มีส่วนเชื่อมต่อกับเด็กนักเรียนท้องถิ่นหรือการศึกษาขั้นพื้นฐานอันจะไม่เพียงเป็นประโยชน์เฉพาะต่อมหาวิทยาลัยเองเท่านั้น แต่ยังจะมีส่วนสนับสนุนการศึกษาเรียนรู้ให้แก่เด็กนักเรียนท้องถิ่นด้วยอีกทางหนึ่ง
เชื่อมโยงดาราศาสตร์สู่การเรียนรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ให้แก่เด็กนักเรียนท้องถิ่นปัจจุบันการศึกษาเรียนรู้ทางด้านดาราศาสตร์ยังมีความจำกัดอยู่เฉพาะแวดวงการริเริ่มกิจกรรมดังกล่าวนี้ของฮาร์วาร์ดมีส่วนสำคัญเป็นการพยายามเชื่อมโยงดาราศาสตร์สู่การเรียนรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ เปิดโอกาสให้เด็กนักเรียนท้องถิ่นได้ท่องจักรวาลบนแหล่งข้อมูลที่มีอยู่เป็นจำนวนมากทำให้การเรียนรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์มีความสนุกสนานแปลกใหม่ช่วยดึงดูดเด็กนักเรียนท้องถิ่นให้สนใจศึกษาเรียนรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์มากขึ้นอีกทางหนึ่ง
เปิดโลกทัศน์และประสบการณ์การเรียนรู้ใหม่ให้แก่เด็กนักเรียนท้องถิ่น เป็นประสบการณ์แปลกใหม่ที่หาได้ยากสำหรับเด็กนักเรียนท้องถิ่นมีส่วนช่วยเปิดโลกทัศน์และเพิ่มเติมประสบการณ์การเรียนรู้นอกห้องเรียนให้แก่เด็กนักเรียนท้องถิ่น เปิดโอกาสให้เด็กนักเรียนท้องถิ่นได้ฝึกฝนเชื่อมโยงประสบการณ์การเรียนรู้ทางด้านดาราศาสตร์ให้เกิดประโยชน์ต่อการศึกษาเรียนรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ในห้องเรียนช่วยให้การศึกษาเรียนรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ของเด็กนักเรียนท้องถิ่นมีความตื่นเต้น น่าสนใจ ไม่น่าเบื่อหน่ายอีกทางหนึ่ง
กรณีของฮาร์วาร์ดสะท้อนให้เห็นว่ามหาวิทยาลัยในฐานะองค์กรแห่งความรู้และองค์กรวิจัยมีบทบาทสำคัญต่อการช่วยเพิ่มเติมประสบการณ์การเรียนรู้ลักษณะหลากหลายให้แก่สังคมบนพื้นฐานองค์ความรู้ นวัตกรรม และความเชี่ยวชาญของตนเอง
ประยุกต์สู่มหาวิทยาลัยไทย
มหาวิทยาลัยสามารถสร้างสรรค์กิจกรรมเชื่อมต่อกับการศึกษาระดับขั้นพื้นฐานหลากหลายรูปแบบ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการศึกษาเรียนรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ ด้วยว่าปัจจุบันประเทศกำลังต้องการกำลังคนทางด้านนี้2 และความต้องการดังกล่าวนี้คาดว่าจะต่อเนื่องจนถึงอนาคต มหาวิทยาลัยในฐานะเป็นแหล่งบ่มเพาะหล่อหลอมสร้างคนควรมีบทบาทสำคัญต่อการสนองตอบความต้องการกำลังคนของประเทศดังกล่าวนี้
ในภาคปฏิบัติ ผมเสนอให้ คณะวิทยาศาสตร์ของแต่ละมหาวิทยาลัยควรมีส่วนร่วมสร้างสรรค์กิจกรรมทางด้านวิทยาศาสตร์กับโรงเรียนในเขตพื้นที่ของตน เพื่อกระตุ้นความสนใจเรียนรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ให้แก่เด็กนักเรียน อันจะส่งผลช่วยเพิ่มจำนวนเด็กนักเรียนที่สนใจเรียนทางด้านวิทยาศาสตร์ให้มีมากขึ้นอีกทางหนึ่ง อาทิ การสร้างสรรค์นวัตกรรมสื่อการเรียนการสอนและการเรียนรู้ และการพัฒนาหลักสูตรที่มีความน่าตื่นเต้น แปลกใหม่เหมาะกับพัฒนาการการเรียนรู้ของเด็กนักเรียนร่วมกันการสร้างเครือข่ายวิจัยร่วมกับครูวิทยาศาสตร์ ร่วมกันพัฒนากิจกรรมและวิธีการเรียนการสอนให้ดึงดูดความสนใจของเด็กนักเรียน เป็นต้นอันจะไม่เป็นประโยชน์เฉพาะต่อมหาวิทยาลัยเองเท่านั้น แต่ยังจะเป็นประโยชน์ต่อเด็กนักเรียนท้องถิ่นและประเทศชาติสังคมด้วยอีกทางหนึ่ง
1Jennifer Doody. A different view of the universe. [Online], accessed August 22, 2016, available from http://news.harvard.edu/gazette/story/2016/07/a-different-view-of-the-universe/
2นิพนธ์ พัวพงศกร, ยงยุทธ แฉล้มวงษ์และ ดิลกะ ลัทธพิพัฒน์. ความเชื่อมโยงระหว่างสถานศึกษากับตลาดแรงงาน : คุณภาพผู้สำเร็จการศึกษาและการขาดแคลนแรงงานที่มีคุณภาพ การสัมมนาวิชาการประจำปี 2554 “ยกเครื่องการศึกษาไทย : สู่การศึกษาที่มีคุณภาพอย่างทั่วถึง” หัวข้อที่ 2 ร่วมจัดโดย มูลนิธิชัยพัฒนา สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา สำนักงานปฏิรูป และมูลนิธิสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย ณ ห้องบางกอกคอนเวนชันเซ็นเตอร์ บี โรงแรมเซ็นทาราแกรนด์ เซ็นทรัลเวิลด์ วันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2555, หน้า 3.
ที่มา: สยามรัฐสัปดาห์วิจารณ์
คอลัมน์ : สะท้อนคิดจากฮาร์วาร์ด
ปีที่ 63 ฉบับที่ 51 วันศุกร์ 2 – พฤหัสบดี 8 กันยายน 2559
ศ.ดร.เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์
นักวิชาการอาวุโส มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด
ประธานสถาบันอนาคตศึกษาเพื่อการพัฒนา (IFD)
kriengsak@kriengsak.com, https://www.kriengsak.com
แหล่งที่มาของภาพ : http://www.bostonherald.com/sites/default/files/styles/gallery/public/media/2013/10/09/100913busmg005.JPG?itok=eu0Jre4G